W polskim systemie prawnym możliwość zajęcia wynagrodzenia regulowana jest przepisami Kodeksu pracy oraz Kodeksu postępowania cywilnego. Warto wyraźnie zaznaczyć, że firma windykacyjna nie posiada prawa samodzielnego zajęcia wynagrodzenia za pracę. Tylko komornik sądowy, działający na podstawie prawomocnego tytułu wykonawczego (np. wyroku sądu opatrzonego klauzulą wykonalności), może dokonać takiej czynności. Windykator, jako przedstawiciel wierzyciela, ma natomiast prawo do prowadzenia negocjacji i dochodzenia zapłaty należności, ale bez ingerencji w pensję dłużnika bezpośrednio.
Jak przebiega proces od windykacji do egzekucji komorniczej
W momencie, gdy dłużnik nie reguluje zobowiązania, wierzyciel może przekazać sprawę do firmy windykacyjnej. Ta podejmuje próby polubownego odzyskania należności, kontaktuje się telefonicznie, przesyła wezwania do zapłaty, proponuje rozłożenie długu na raty. Jeżeli te działania okażą się bezskuteczne, sprawa trafia do sądu. Sąd po przeprowadzeniu postępowania, może wydać nakaz zapłaty lub wyrok. Gdy orzeczenie to stanie się prawomocne i zostanie opatrzone klauzulą wykonalności, wierzyciel (lub jego pełnomocnik, np. firma windykacyjna) może przekazać sprawę do komornika. Wówczas dopiero komornik ma prawo dokonać zajęcia wynagrodzenia u pracodawcy dłużnika.
Zasady zajmowania wynagrodzenia za pracę przez komornika
W przypadku egzekucji komorniczej z wynagrodzenia, obowiązują ściśle określone limity i zasady, które mają na celu ochronę podstawowych potrzeb życiowych dłużnika. Przede wszystkim nie można zająć całości wynagrodzenia z uwagi na obowiązujące kwoty wolne od potrąceń. W 2025 roku, kwota wolna od zajęcia dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę wynosi najniższe krajowe wynagrodzenie netto, czyli aktualnie 4300 zł brutto miesięcznie. Komornik może zająć oo 50% wynagrodzenia w przypadku długów niealimentacyjnych i do 60% – w przypadku długów alimentacyjnych. Jeśli osoba pracuje na część etatu lub otrzymuje zmienne wynagrodzenie (np. premię), komornik musi brać pod uwagę konkretne dane finansowe z danego miesiąca.
Co może, a czego nie może firma windykacyjna
Firma windykacyjna nie ma statusu organu egzekucyjnego, co oznacza, że nie ma prawa żądać od pracodawcy potrąceń z pensji pracownika. Nie może również samodzielnie ingerować w majątek dłużnika ani stosować środków przymusu. Jej działania muszą mieścić się w granicach prawa cywilnego i polegać na prowadzeniu negocjacji telefonicznych i pisemnych, proponowaniu ugód i planów spłaty, informowaniu o konsekwencjach niewywiązania się z obowiązku zapłaty i kierowaniu sprawy do sądu. Próby bezpośredniego wymuszania zapłaty, groźby, nękanie telefoniczne lub osobiste wizyty mogą być uznane za naruszenie dóbr osobistych dłużnika i prowadzić do odpowiedzialności cywilnej lub karnej windykatora.
Prawa dłużnika w kontakcie z firmą windykacyjną
Każda osoba, wobec której toczy się postępowanie windykacyjne, ma prawo do żądania przedstawienia dokumentów potwierdzających istnienie długu, weryfikacji wysokości zadłużenia, odmowy kontaktu telefonicznego (można poprosić o kontakt wyłącznie drogą pisemną), zawarcia ugody rozkładającej dług na raty, a także zgłoszenia nadużyć do Urzędu Ochrony Danych Osobowych lub Rzecznika Finansowego. W przypadku działań wykraczających poza ramy prawne, warto dokumentować korespondencję oraz rozważyć zgłoszenie sprawy do prokuratury lub sądu cywilnego.
Wpływ windykacji na relację z pracodawcą
Sam fakt prowadzenia postępowania windykacyjnego nie powinien mieć wpływu na relację pracownik-pracodawca. Dopiero gdy do firmy trafi wezwanie komornika do potrąceń z wynagrodzenia, pracodawca ma obowiązek w określonym terminie przekazywać wskazaną część pensji na konto komornika. Ukrywanie informacji o egzekucji lub ignorowanie pisma może skutkować odpowiedzialnością pracodawcy. Co istotne, pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę tylko dlatego, że wobec pracownika toczy się egzekucja komornicza, ponieważ byłoby to naruszenie zasad prawa pracy i mogłoby prowadzić do roszczeń sądowych ze strony pracownika.
Najczęstsze błędy popełniane przez dłużników
Jednym z najczęstszych błędów jest ignorowanie korespondencji od firmy windykacyjnej lub sądu. Taka postawa może doprowadzić do wydania nakazu zapłaty zaocznie i rozpoczęcia egzekucji komorniczej bez wiedzy dłużnika. Wielu dłużników nie korzysta także z możliwości negocjacji, wierząc, że windykatorzy nie mają nic do zaoferowania poza naciskiem psychicznym. Tymczasem często można uzyskać realne warunki spłaty – rozłożenie długu na dogodne raty lub częściowe umorzenie odsetek. Innym błędem jest podpisywanie ugód bez przeczytania ich treści. Warto pamiętać, że raz podpisana ugoda ma moc prawną i stanowi zobowiązanie, które może być podstawą przyszłej egzekucji.
Zakończenie: Co warto zapamiętać o możliwościach firm windykacyjnych
Choć firmy windykacyjne pełnią ważną rolę w odzyskiwaniu należności, ich kompetencje są ograniczone. Nie mają one prawa samodzielnie zająć wynagrodzenia, ponieważ do tego konieczne jest zaangażowanie komornika sądowego, który działa na podstawie tytułu wykonawczego. Dłużnik ma pełne prawo do obrony swoich interesów, a także do negocjacji warunków spłaty. Kluczowe jest nie unikanie kontaktu i znajomość własnych praw, dzięki czemu możliwe jest uniknięcie stresującej i kosztownej egzekucji komorniczej. Zawsze warto dążyć do polubownego rozwiązania sporu, ale też znać granice, których żadna firma windykacyjna przekroczyć nie może.