W sytuacji, gdy osoba niezamężna i bezdzietna umiera, a nie pozostawiła testamentu, dziedziczenie odbywa się zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, w ramach tzw. dziedziczenia ustawowego. Wówczas to prawo precyzyjnie wskazuje kolejność spadkobierców. Kluczową zasadą jest tutaj podział spadku wśród najbliższych krewnych zmarłego, przy braku współmałżonka i zstępnych (dzieci, wnuków).
Rodzice zmarłego – pierwsi w kolejce do spadku
Zgodnie z art. 932 § 3 kodeksu cywilnego, jeśli zmarły nie pozostawił potomstwa ani małżonka, spadek przypada jego rodzicom. W sytuacji, gdy oboje rodzice żyją, dziedziczą po równo – po ½ udziału spadku. Jeżeli jeden z rodziców nie żyje, jego udział przypada rodzeństwu spadkodawcy lub ich zstępnym (dzieciom rodzeństwa).
Rodzeństwo zmarłego – kolejni spadkobiercy
W przypadku, gdy jeden z rodziców zmarłego nie dożył otwarcia spadku, jego część przypada rodzeństwu zmarłego. Gdy rodzeństwo nie żyje, w grę wchodzą ich zstępni, czyli siostrzeńcy i bratankowie spadkodawcy. Warto podkreślić, że udział przypadający rodzeństwu dzieli się po równo między wszystkie uprawnione osoby, co czyni ten etap dziedziczenia szczególnie istotnym w przypadku braku potomstwa i małżonka.
Dziadkowie zmarłego – dalsza linia dziedziczenia
Jeżeli zmarły nie pozostawił przy życiu żadnego z rodziców, rodzeństwa ani ich zstępnych, spadek przypada dziadkom zmarłego, którzy dziedziczą w równych częściach. Jeśli któryś z dziadków nie żyje, jego część dziedziczą jego dzieci, czyli wujowie i ciotki zmarłego. Gdy również oni nie żyją, dziedziczenie przechodzi na ich dzieci tj. kuzynostwo spadkodawcy.
Dziedziczenie przez pasierbów i dalszych krewnych
W razie braku wszystkich wymienionych powyżej krewnych, do spadku mogą być powołani pasierbowie, czyli dzieci małżonka zmarłego z wcześniejszych związków, o ile nie zostały przysposobione. Dziedziczenie przez pasierbów wymaga jednak spełnienia ściśle określonych warunków i należy do bardzo rzadkich przypadków.
Dziedziczenie przez gminę lub Skarb Państwa
Gdy brak jest jakichkolwiek krewnych, którzy mogliby dziedziczyć na podstawie przepisów ustawowych, a spadkodawca nie pozostawił testamentu, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego. W przypadku, gdy miejsca tego nie da się ustalić – majątek przejmuje Skarb Państwa. Taka sytuacja, choć skrajna, znajduje odzwierciedlenie w art. 935 kodeksu cywilnego.
Rola testamentu w dziedziczeniu osób samotnych
Warto zauważyć, że osoba samotna i bezdzietna, która chciałaby przekazać swój majątek określonym osobom lub organizacjom, powinna sporządzić testament. Testament pozwala całkowicie odmienić bieg dziedziczenia i przekazać majątek np. przyjaciołom, partnerowi, fundacji czy innym instytucjom. Bez testamentu, nawet najbardziej bliscy emocjonalnie – jak partner, z którym zmarły nie był w związku małżeńskim – nie mają prawa do spadku. Dlatego w przypadku osób samotnych, sporządzenie testamentu jest kluczowe, jeśli pragną, aby majątek trafił w określone ręce.
Dziedziczenie po osobie samotnej i bezdzietnej przebiega zgodnie z surową hierarchią przewidzianą przez prawo. Najpierw dziedziczą rodzice, potem rodzeństwo, następnie dziadkowie i ich zstępni. W ostateczności majątek może przypaść gminie lub Skarbowi Państwa. Aby uniknąć niepożądanych sytuacji i zagwarantować, że majątek trafi do wybranych osób, najlepszym rozwiązaniem jest sporządzenie ważnego testamentu.
Redaktor